🐋
Balina Ticareti

Emir Defteri ve Bant: Fiyatın Arkasındaki Akışı Görmek

Mumlar bölümünde OHLC, gövdeler ve fitilleri okumayı öğrendik — bir savaşın sonucu.
Emir defteri (Orderbook) ve bant (Tape), bu sonucun nasıl üretildiğini gösterir:

  • Hangi fiyat seviyeleri limit emirleri topladı
  • Alıcılar ve satıcılar piyasaya gerçekte nerede vurdu
  • Fiyat likidite kaybolduğu için mi yoksa biri ona saldırdığı için mi hareket etti

Eğer bir mum çubuğu bitmiş bir tabloysa, emir defteri ve bant onu oluşturan fırça darbeleridir.

Bu sayfa tam bir emir akışı (orderflow) strateji rehberi değildir. Sadece mumların gizemli görünmesini durdurmak için bu iki veri penceresine nasıl bakacağınızı öğretir.

1. Emir Defteri Nedir?

Emir defteri (DOM veya derinlik olarak da bilinir), mevcut fiyatın yakınındaki tüm bekleyen limit emirleri listeler.

  • Bid (Alış) tarafı: satın almayı bekleyen emirler
  • Ask (Satış) tarafı: satmayı bekleyen emirler
  • Her seviye bir büyüklük (size) görüntüler (orada kaç sözleşme/coin bekliyor)

İşte bilmeniz gereken temel fikirler.

1-1. En İyi Bid, En İyi Ask ve Spread

Her iki taraftaki en üst satır en önemlisidir:

  • Best Bid — şu anda bekleyen en yüksek alış emri
  • Best Ask — şu anda bekleyen en düşük satış emri
  • Spread = Best Ask − Best Bid

Dar bir spread, iyi likidite ve alıcılar ile satıcılar arasında sıkı rekabet anlamına gelir.
Geniş bir spread genellikle şu anlama gelir:

  • Likidite az önce yendi veya geri çekildi
  • Volatilite arttı, bu yüzden kimse iki taraf arasında durmak istemiyor

1-2. Fiyata Göre Büyüklük ve “Likidite Duvarları”

Büyük büyüklük kümeleri duvarlar oluşturur:

  • Alış duvarı (Bid wall) büyüklük alış tarafında yığıldığında
  • Satış duvarı (Ask wall) büyüklük satış tarafında yığıldığında

Bir duvar, fiyatın tutunacağını garanti etmez. Sadece size şunu söyler:

  • O seviyeyi kırmak için ne kadar işlem yapılması gerekiyor
  • Duvar kaybolursa veya ezilirse itiş ne kadar etkileyici olacak

Emir defterini, her fiyatta kimin likidite sağlamaya istekli olduğunun bir haritası olarak düşünün.

2. Bant (Time & Sales) Nedir?

Eğer emir defteri pasif niyeti gösteriyorsa, bant (Tape) saniye saniye gerçekte neyin gerçekleştiğini gösterir.

Her baskı (print) genellikle şunları içerir:

  • İşlemin Zamanı (Time)
  • Fiyat (Price)
  • Büyüklük (Size)
  • Bid'e mi vurduğu (agresif satıcı) yoksa ask'ı mı kaldırdığı (agresif alıcı)

2-1. Agresif vs Pasif Emirler

Her zaman iki rolü ayırın:

  • Pasif emirler defterde bekler. "Fiyat buraya gelirse beni doldur" derler.
  • Agresif emirler bekleyen likiditeye vurur. "Beni şimdi doldur" derler.

Bant agresifliğe bir spot ışığı tutar:

  • Ask tarafında tekrarlanan baskılar = alıcılar daha yükseğe itmek için satış emirlerini yiyor
  • Bid tarafında tekrarlanan baskılar = satıcılar daha düşüğe itmek için alış emirlerine boşaltıyor

Hala bağlama ihtiyacınız var, ancak bant cevap verir: "şu anda gaz pedalına kim basıyor?"

3. Mumlar, Emir Defteri ve Bant Birlikte

Üç görünümü birleştirelim:

  • Mumlar, sabit bir zaman bloğu için sonucu gösterir (Açılış/Yüksek/Düşük/Kapanış, gövde, fitil).
  • Emir Defteri, o mum oluşurken var olan likidite haritasını gösterir.
  • Bant, o likiditeyi çiğneyen işlem sırasını gösterir.

Tek bir 5 dakikalık mum sırasında:

  1. Alış duvarları belirir, kaybolur veya hareket eder.
  2. Bant küçük alış kümelerini, sonra belki ani bir blok satışı basar.
  3. Bu etkileşimler grafiğinizde tek bir mum çubuğuna sıkışır.

İki mum, içlerindeki likidite/bant dizileri tamamen farklı olsa bile tıpatıp aynı görünebilir.
Bu yüzden ileri düzey traderlar üç pencereye de göz atarlar.

4. Emir Defterini Okumak İçin Minimum Kontrol Listesi

Her sayıyı çözmek zorunda değilsiniz. Bu dört alışkanlıkla başlayın.

4-1. Ani Spread Genişlemesine Dikkat Edin

  • Normalde dar olan bir spread aniden genişlerse, likidite çekilmiştir veya az önce tüketilmiştir.
  • Daha geniş spreadler, daha kötü dolumlar ve daha büyük kayma (slippage) anlamına gelir — kaldıraç kullanıyorsanız çok önemlidir.

4-2. Büyük Büyüklük Kümelerini Takip Edin

  • Büyük alış/satış duvarlarının nerede oturduğunu not edin.
  • Sonra fiyatın bunların yakınında sekip sekmediğini, kesip geçmediğini veya konsolide olup olmadığını gözlemleyin.
  • Bant ile karşılaştırın: bir kırılım (breakout), duvarı çiğnemek için agresif emir yağmuru gerektirdi mi?

Bu gözlem, daha sonra kırılımlar vs sahte kırılımları (fakeouts) çalışırken temel hale gelir.

4-3. “Hayalet Duvarlara” (Ghost Walls) Dikkat Edin

Bazı katılımcılar diğerlerini etkilemek için devasa emirler girer, sonra fiyat yaklaştığında iptal ederler.

Bu nedenle her zaman sorun:

  • Fiyat ona doğru hareket ederken duvar yerinde kalıyor mu?
  • O seviyenin yakınında gerçek işlemler görüyor musunuz, yoksa erken mi kayboluyor?

Gerçek likidite dokunulduğunda kalır. Kandırmacalar (spoofs) kalmaz.

5. Bantı Okumak İçin Minimum Kontrol Listesi

Bant başlangıçta gürültü gibi görünebilir, ancak birkaç ipucu çok işe yarar.

5-1. Bir Tarafta Ardışık Baskılar

  • Hızlı ask tarafı baskıları = alıcılar teklifleri tekrar tekrar kaldırıyor → yukarı yönlü baskı.
  • Hızlı bid tarafı baskıları = satıcılar tekliflere tekrar tekrar boşaltıyor → aşağı yönlü baskı.

Bunu mumlarla eşleştirin:

  • Büyük bir yönlü mumun eşleşen bant agresifliği var mıydı?
  • Erken baskılar tek taraflı olduğu ancak daha sonra diğer tarafa vurulduğu için uzun bir fitil mi oluştu?

5-2. Olağandışı Büyük Baskılar (Blok İşlemler)

Her baskıyı o enstrüman/günün saati için ortalama büyüklükle karşılaştırın.

  • Büyük bir piyasa alışından sonra, fiyat o seviyenin üzerinde tutunuyor mu yoksa altına geri mi düşüyor?
  • Büyük bir piyasa satışından sonra, alıcılar hemen savunuyor mu yoksa kenara mı çekiliyor?

Büyük işlemler genellikle niyet bölgelerini işaretler, ancak yalnızca fiyat onlara saygı duyarsa.

6. Emir Akışında Yeni Olduğunuzda Yaygın Hatalar

Çok fazla yakınlaştırmak, her tikin bir ölüm kalım sinyali gibi hissettirmesine neden olabilir. Tipik tuzaklar:

  1. Küçük değişimlere aşırı tepki vermek — her bir tiklik likidite çekilmesi panik işlemlerini tetikler.
  2. Niyeti sonuçla karıştırmak — tek bir büyük duvarın sonsuza kadar tutması "gerektiğini" varsaymak.
  3. Daha yüksek zaman dilimlerini görmezden gelmek — mum hikayesinin hala ana tezi yönlendirdiğini unutmak.

Önerilen ilerleme:

  1. Önce mum yapısını ve zaman dilimi istiflemeyi ustalaştırın
    (bkz. /trading/chart-basics/candles ve /trading/chart-basics/timeframes).
  2. Sonra her mumun içinde neler olduğunu anlamak için defteri/bantı bir büyüteç olarak kullanın.

7. Buradan Nereye Gidiyoruz

Artık zihinsel bir modeliniz var:

  • Emir defteri = bekleyen likidite haritası
  • Bant = agresif işlemlerin günlüğü
  • Mumlar = her ikisinin özeti

Sırada zaman dilimlerini (timeframes) incelemek için tekrar uzaklaşıyoruz:

  • Aynı hareket 1 dakikalık, 15 dakikalık ve saatlik grafiklerde nasıl farklı görünür
  • Bir "büyük resim" zaman dilimi ve bir "uygulama" zaman dilimi nasıl seçilir

Hazır olduğunuzda /trading/chart-basics/timeframes adresine devam edin.